De wereld van besturing en leiderschap is ingrijpend veranderd. Marc Boijens pleit voor nieuw leiderschap dat zich meer richt op vernieuwing en wendbaarheid.

Door Insights practitioner Marc Boijens

Rode en blauwe leiders

Geboren in de jaren zestig, maak ik deel uit van de generatie die is opgegroeid in de tijd dat leiders werden gekozen op basis van de oude bekende zuilen en het old-boys-network. En het beeld dat we van die leiders hadden was even duidelijk: leiders waren onkreukbare en kundige mensen die precies wisten wat goed was, en werknemers volgden daarin en bouwden daarop werk- en bestaanszekerheid. We konden vertrouwen op onze burgemeesters, directeuren, rectoren, hoogleraren, besturen van banken en verzekeraars. Leiders gaven richting en sturing en waren ‘in control’ of wilden dat zijn. In de context van Insights vertonen deze leiders van de oude stempel veel kenmerken van de dominante voorkeurskleuren rood en blauw.

Maatschappelijke verontwaardiging

De wereld van besturing en leiderschap is ingrijpend veranderd. Die verandering is vooral in gang gezet door een aaneenschakeling van maatschappelijke verontwaardiging (bijvoorbeeld over de zelfverrijking van bankiers als Bernie Madoff en de verregaande arrogantie van Rijkman Groenink), de economische crisis, de opkomst van de social media en de toegenomen macht van die media en van politiek.

Circulaire economie

In de wereld van vandaag worden grenzen gesteld aan groei, schaalgrootte, winstversnelling en winstmaximalisatie. De tijd is rijp voor het creëren van nieuwe maatschappelijke, ecologische en financiële waarden: een circulaire economie, ander soort geld en duurzame producten. Dit betekent wel dat onze samenleving en organisaties opnieuw moeten worden vormgegeven. En ook op een andere manier: niet langer ieder voor zich, maar samen. Als wij meer samenwerken, elkaar meer gunnen en succesvolle coalities vormen, kan dat de vormgeving van bijvoorbeeld een meer circulaire economie bespoedigen. In deze nieuwe wereld moet een organisatie een flexibel systeem zijn, dat snel inspeelt op veranderingen in de markt en tegemoet komt aan de toenemende behoefte aan interactie, differentiatie, maatwerk, diversiteit, netwerken en wisselende communities.

Vernieuwing en wendbaarheid

Deze ingrijpende ontwikkeling vraagt om nieuwe vormen van leiderschap, om nieuw leiderschap. De nieuwe leider zal, in houding en gedrag, niet top-down opereren, maar verbindingen maken en netwerkopbouw stimuleren. De nieuwe leider richt zich op vernieuwing en lenigheid/wendbaarheid – van de organisatie én van de mensen die er werken. Organisatie en mensen moeten zich immers voortdurend kunnen aanpassen aan de veranderende omgeving. Ook richt de nieuwe leider zich op het creëren van gezamenlijkheid, zingeving en trots.

Kwaliteiten en competenties

Nieuw leiderschap vraagt om andere kwaliteiten en competenties. Het gaat niet om aansturen, controleren en beheersen; de leider van de toekomst houdt zich bezig met schakelen en samenspel. Wat is daarvoor nodig? Een open mind en een brede blik, meervoudigheid in doelen en de weg er naartoe, anderen centraal stellen en jezelf daarop kunnen aanpassen, doorzien van menselijke processen en netwerk en – niet in de laatste plaats – vrolijke veerkracht en het vermogen te groeien onder druk.

Van leiderschap naar wij-derschap

In zijn oratierede ‘Next Generation 2025, besturing en leiderschap in een complexe wereld’, doet prof. dr. Freek Peters een rake uitspraak (met dank aan Tina Turner): ‘We don’t need another hero’. De resultaten van de voormalige succesvolle heroes (van Ahold, DSB en recent VW) zijn inmiddels achterhaald. Voor deze nieuwe wereld en het leiderschap van de toekomst zou ik willen zeggen: ‘We need “We’adership”’. We hebben behoefte aan Wij-derschap. Daarmee benadruk je elementen van leiderschap als het creëren van gezamenlijkheid, in staat zijn verbindingen te maken, op zoek gaan naar de ideale coalitie om een vraagstuk succesvol op te lossen en elkaar succes gunnen. Wij-derschap kan ook gezamenlijk en gedeeld leiderschap betekenen, of wisselend leiderschap (afhankelijk van welke competentie per uitdaging het meest nodig is). Dit vraagt wel om een coalitie van gelijkgestemde professionals, die allen de idee achter Wij-derschap omarmen. Bij deze nieuwe vorm van leiderschap wordt veel meer een beroep gedaan op de kenmerken van de Insights voorkeurskleuren groen en geel.

Flexibel en wendbaar

Bepaalde elementen van nieuw leiderschap hebben een duidelijk raakvlak met het darwinisme: degene die zich telkens weet aan te passen aan voortdurende verandering van omstandigheden, zal zich kunnen blijven ontwikkelen en is succesvol. En door open te staan om telkens die coalitie aan te gaan die het beste past om het vraagstuk in kwestie te kunnen oplossen en dus door flexibel en wendbaar te zijn, kun je toegevoegde waarde behouden in de voortdurend veranderende maatschappij. Kortom: nieuwe tijden vragen om een nieuwe vorm van leiderschap, om Wij-derschap met een vleugje Darwin.

http://www.hrzone.nl/leiderschap/leiderschap-artikelen/entry/nieuw-leiderschap-vraagt-om-wij-derschap

Sauvegarder cet article ?

Connexion S'inscrire