Het lukt vrouwen maar niet om het glazen plafond te doorbreken; wereldwijd doen vrouwen 66% van de vrouwen al het werk en verdienen daarmee slechts 10% van het wereldinkomen. Tijd voor een andere discussie; want uiteindelijk telt alleen of de beste leider op de juiste plek zit!

Door Insights practitioners Madelon Barens & Renata Boltendal

Behoefte aan vrouwelijk leiderschap

WPP heeft recentelijk onderzoek uitgevoerd naar de eigenschappen van de moderne leider. Aan 16.000 mensen uit dertien landen in Azië, Europa, Noord- en Zuid-Amerika zijn 125 menselijke eigenschappen voorgelegd met de vraag welke van die eigenschappen essentieel zijn in het leiderschap van deze tijd. Dit onderzoek leidde tot een top 10 van kenmerken die de ideale, moderne leider heeft: expressief, plannen voor de toekomst, beslist, redelijk, loyaal, flexibel, geduldig, veerkrachtig, intuïtief en coöperatief.

Aan een even grote tweede groep werden diezelfde 125 eigenschappen voorgelegd met de vraag of zij deze als mannelijk, vrouwelijk of geen van beide zouden kwalificeren. Maar liefst acht van de eigenschappen uit de top 10 werden door het overgrote deel als vrouwelijk gekwalificeerd. Enkel de eigenschappen beslist en veerkrachtig werden meer als mannelijk gezien. De onderzoekers vulden daarbij opvallend genoeg aan dat empathie en kwetsbaarheid – beide gekwalificeerd als meer vrouwelijke eigenschappen – essentieel zijn voor innovatie. Iets waar veel bedrijven en organisaties momenteel zwaar op inzetten om in de huidige markt te overleven. Empathie is nu eenmaal nodig om jezelf in de behoeften van anderen te kunnen verplaatsen. En kwetsbaarheid is een eigenschap die niet mag ontbreken als het gaat om fouten durven maken én erkennen tijdens het doorvoeren van nieuwe ontwikkelingen. Zowel genoemd onderzoek als de grote behoefte aan innovatie vraagt dus om ‘vrouwelijk’ leiderschap.

Mannen versus vrouwen

Eeuwenlang waren vrouwen ondergeschikt aan mannen en in een aantal culturen is dat nog steeds het geval. Hierdoor hebben vrouwen en mannen zich door de jaren heen anders ontwikkeld. Vrouwen functioneren optimaal in een gemeenschap waarbij zorgzaamheid, bescheidenheid en spaarzaamheid goed ontwikkeld zijn. Dit zie je bijvoorbeeld terug in de manier waarop vrouwen zich dikwijls presenteren: zij praten zelden over hun kwaliteiten, maar vooral over hun minpunten. Vrouwen stellen zich makkelijker kwetsbaar op en zijn in principe altijd bereid om te leren. Waar resultaten geboekt zijn, wordt de eer vaak toebedeeld aan anderen of de prestatie wordt kleiner gemaakt, alsof deze alles behalve bijzonder is.

Van mannen daarentegen wordt verwacht dat zij er zullen staan – en waar nodig zelfs zullen sterven – in het belang van de groep. Hun kwaliteiten komen tot uiting in daadkracht en resultaatgerichtheid. Wanneer zij zich presenteren, zullen zij hun sterke punten overtuigend toelichten. Mannen bezitten het vermogen om niet aan zichzelf te twijfelen. En als een ander dat wel doet, boeit dat hen vaak weinig. Het resultaat staat voorop en wordt hoe dan ook behaald. Mannelijk leiderschap heeft ons gebracht tot waar we vandaag staan. Al onze primaire levensbehoeften zijn vervuld. Er is van alles meer dan we nodig hebben en door techniek zijn onze mogelijkheden haast onbegrensd. En laten we in deze vergelijking vooral niet vergeten dat vrouwen de weg naar de top nog niet zo lang bewandelen. Zoveel vrouwelijke rolmodellen zijn er dus nog niet. Waar generaties lang mannen bezig zijn geweest met succesvol carrière bouwen, doen moeders, dochters en kleindochters dat pas sinds een kleine veertig jaar.

Mannelijk leiderschap

Het mag duidelijk zijn, we hebben veel aan mannelijk leiderschap te danken. Maar we kennen ook de keerzijde van de dominantie van mannelijk leiderschap. De focus ligt vaak vooral op kortetermijnwinst en de intrinsieke behoefte om deze continu te laten groeien. In de trits People-Planet-Profit wordt de P van Profit overmatig ingevuld ten koste van de andere twee, namelijk de mens en zijn omgeving. Zo is er is genoeg voedsel op aarde en toch sterven er dagelijks mensen van de honger. Bossen worden gekapt en zeeën worden leeggevist. En dat alles om op korte termijn de targets te laten stijgen. Ook de overmatige zelfwaardering aan de top – de graai- en bonuscultuur – is een vorm van doorgeslagen mannelijk leiderschap. Mannen tonen nu eenmaal meer zelfvertrouwen en weten zichzelf daardoor meer te waarderen dan vrouwen.

Gek eigenlijk. Want kijken we puur naar de P van Profit, dan maken organisaties met vrouwen in leidinggevende posities 48% meer winst dan bedrijven die vasthouden aan mannelijke leiders. Daarin schuilt dus niet de oorzaak van het tekort aan vrouwen in de top. Waarin wel? Eén van de belangrijkste oorzaken vinden we terug in het onvoldoende waarderen van het vrouwelijk kapitaal. Uit een publicatie van Kim Elsesser en Janet Lever [Human Relations, 2011] blijkt dat 54% van de medewerkers geen seksevoorkeur heeft als het om hun leidinggevende gaat. Van de overige 46% geeft bijna driekwart aan een voorkeur te hebben voor een mannelijke leidinggevende. Dat betekent dat ook vrouwen mannelijke leiders meer waarderen dan leiders van hun eigen sekse. We zien deze onderwaardering voor vrouwelijk leiderschap terug als vrouwelijke leiders uit hun traditionele rol stappen en eigenschappen als meelevend en zorgzaam achter zich laten. Vrouwen die zich ambitieus, individualistisch en competitief opstellen worden al snel als sekreet bestempeld. Het lijkt er op dat veel vrouwen aan de top zich hebben aangepast aan de huidige mannencultuur, gewoon om daar te komen. Maar benutten zij dan wel hun volledige potentie?

Kortom: hoewel uit onderzoek blijkt dat de ideale moderne leider een vrouw is, lijkt zowel in onze beeldvorming als in de praktijk de ideale leider nog altijd van het mannelijk geslacht te zijn. We creëren met elkaar het glazen plafond of de plakkende vloer die de positie van mannelijke leiders veilig stelt en het voor vrouwen vrijwel onmogelijk maakt om de top te bereiken. Het glazen plafond wordt vaak door de organisatie zelf gecreëerd, bijvoorbeeld door geen ruimte te bieden voor flexibel werken. De plakkende vloer creëren vrouwen vaak zelf door de houding: geen tijd, ik kan het niet, de zorg voor de kinderen etc.

Feminien en masculien leiderschap

In nieuw leiderschap wordt niet gesproken over mannelijk of vrouwelijk leiderschap. Alleen al door die woordkeus zijn we geneigd te blijven hangen in wij-zij denken. En daarmee verzanden we in discussies over quota. Laten we met elkaar afspreken dat we voortaan alleen nog spreken over feminien en masculien leiderschap. Waar bij feminien leiderschap de focus ligt op mens en gevoel, win-win situaties en de lange termijn, kenmerkt masculien leiderschap zich door resultaatgerichtheid, quick wins en een onuitputtelijke drang om te verbeteren. Beide vormen hebben evenveel waarde, het gaat om de balans en de aansluiting op de behoeften van de onderneming. De beste leider op de juiste plek!

Balans tussen kracht en kwetsbaarheid

Het goede nieuws: Beide vormen, feminien en masculien leiderschap, kunnen door zowel mannen als vrouwen ontwikkeld worden. Dus in plaats van krampachtig meer vrouwen in topposities te plaatsen, is het zaak dat de mannelijke leiders ruimte maken voor de feminiene kwaliteiten in zichzelf. Neem een voorbeeld aan de mannelijke people managers. Mannen zijn prima in staat om aandacht en oprechte belangstelling te geven aan de medewerkers in hun team, zonder altijd alleen maar aan te sturen op resultaat. Kijk naar Matthijs Bierman, CEO van Triodos Bank. Zijn functie vraagt om resultaatgerichtheid, daadkracht en besluitvaardigheid. Naast deze masculiene eigenschappen, durft Matthijs ook zijn kwetsbaarheid te tonen, twijfelt hij continue of hij de onderneming nog dient en toont hij oprechte aandacht voor zijn medewerkers. Een prachtige balans tussen kracht en kwetsbaarheid.

Andersom geldt dan natuurlijk ook dat vrouwen meer ruimte moeten maken voor de masculiene kwaliteiten in zichzelf. We citeren het magazine Opzij: ‘Jeaninne Hennis is verkozen tot de machtigste vrouw van Nederland. Volgens het juryrapport is minister Hennis “–uitstekend ingevoerd in de ingewikkelde dossiers en de internationale verhoudingen, waardoor ze binnen de gehele krijgsmacht – van hoog tot laag – gezag afdwingt.” Ze kreeg veel over zich heen maar hield voet bij stuk en wist meer transparantie te brengen in de tamelijk gesloten cultuur bij Defensie. Haar humor en toegankelijkheid zijn haar geheime wapens.’ Een prachtig voorbeeld van balans tussen feminiene en masculiene kwaliteiten!

Nieuw leiderschap vraagt om het loslaten van oordelen en het gelijkwaardig waarderen van feminiene en masculiene eigenschappen. Pas wanneer er in onszelf ruimte is voor beide vormen, zal er meer plek ontstaan voor vrouwelijke leiders in onze organisaties. Vanuit gelijkwaardigheid én uniciteit ontstaat er meer diversiteit in leiderschap en komt menselijk kapitaal volledig tot zijn recht. De beste leider is dus de leider die in staat is om zijn of haar stijl aan te passen aan de behoefte van dat moment.

http://www.hrzone.nl/leiderschap/leiderschap-artikelen/entry/nieuw-leiderschap-balans-tussen-masculiene-en-feminiene-eigenschappen

Sauvegarder cet article ?

Connexion S'inscrire